İnsansız haber tahlil ve raporlama sistemi Habermetre’nin 2022 kıymetlendirme raporunda Aziz Sancar, 2022’nin hakkında en fazla haber yapılan ve en çok okunmaya sahip olan şahısları ortasında yer aldı. Vatandaşların da hakkında bilgiler araştırdığı Aziz Sancar hakkında 8.110 haber kaynağında 891.927 adet haber yer alırken 2022’de toplam 1.170.599.353 ziyaretçiye ulaştı. Meraklı soruların odağı haline gelen Aziz Sancar hakkında merak edilen Aziz Sancar kimdir, kaç yaşında, nereli ve merak edilen öteki soruların karşılıklarını mercek altına alıyoruz.
AZİZ SANCAR KİMDİR?
Aziz Sancar, (D. 8 Eylül 1946, Savur), Kuzey Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik kısmı öğretim üyesi Türk-Amerikalı bilim insanı. Hücrelerin hasar gören DNA’ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde 2015 Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı. Mükafata ABD’li Paul Modrich ve İsveçli Tomas Lindahl ile birlikte layık görülen Sancar daha evvel de kanser tedavisinde sirkadiyen saat kullanımıyla mükafatlar almıştı. Kanser oluşumunda ve tedavisinde kıymetli bir öge olan DNA tamiri üzerinde yıllardır çalışan Sancar bu mekanizmayı 35 yılda çözdüklerini, lakin bunun hastalara ulaşmasının biraz vakit alacağını söz etti.
Aziz Sancar, Nobel Mükafatı alan ikinci, bilim alanında bu mükafatı alan birinci Türk vatandaşıdır. Nobel mükafatını alan birinci Türk vatandaşı olan Orhan Pamuk, Sancar üzere İstanbul Üniversitesi mezunu olması ile bir arada, mükafatını edebiyat alanında almıştır.
Hayatı
Mardin’in Savur ilçesinde, ana lisanı Arapça olan orta gelirli bir çiftçi ailesinin sekiz çocuğundan yedincisi olarak dünyaya geldi. Anne-babasının okuma yazma bilmediğini söyleyen Sancar “Ancak eğitimin kıymetini biliyorlardı ve çocuklarının tümünün eğitim alması için ellerinden geleni yaptılar” diyor. Birinci eğitimini Mardin’de tamamladı. Düzgün bir öğrenci olmasının yanısıra lise futbol grubunda kalecilik de yaptı ve Genç Ulusal Futbol grubu denemelerine çağrıldı.
1963’te girdiği İstanbul Tıp Fakültesi’ni 1969’da bitirdikten sonra Savur’da iki yıl sıhhat ocağında hekimlik yaptı. Daha sonra Dallas’a giderek Dallas Texas Üniversitesinde Moleküler Biyoloji kolunda doktora yaptı. Yale Üniversitesi’nde DNA tamiratı kolunda doçentlik tezini tamamladı. Daha sonra DNA tamiratı, hücre dizilimi, kanser tedavisi ve biyolojik saat üzerinde çalışmalarını sürdürdü. 415 bilimsel makale ve 33 kitap yayınladı.
Kendisi üzere biyokimya profesörü ve öğretim üyesi olan Gwen Boles Sancar ile evlidir. Eşiyle birlikte ABD’de okuyan Türk öğrencilerine yardım etmek ve Türkiye-Amerikan alakalarını geliştirmek hedefiyle Aziz&Gwen Sancar Vakfı’nı kurmuştur. Vakfın ABD’nin Kuzey Carolina eyaletinde “Carolina Türk Evi” isimli bir öğrenci misafirhanesi de bulunmaktadır.
Ödülleri ve Başarıları
ABD Ulusal Bilim Vakfı (National Science Foundation) Genç Araştırmacı Mükafatı (1984)
Amerikan Fotobiyoloji Derneği (American Society for Photobiology) Mükafatı (1990)
ABD Ulusal Sıhhat Enstitüsü (National Institutes of Health) Mükafatı (1995)
TÜBİTAK Mükafatı (1997)
ABD Fen ve Toplumsal Bilimler Akademisi (American Academy of Arts and Sciences) Mükafatı (2004)
ABD Ulusal Bilimler Akademisi üyesi (2005)
TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi) Mükafatı (2006)
Vehbi Koç Mükafatı (2007)
7 Ekim 2015’te Nobel Kimya Ödülü