CHP Küme Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç, UYGUN Parti Küme Başkanvekilleri Dursun Müsavat Dervişoğlu ve Erhan Usta, Demokrat Parti Genel Lider Yardımcısı ve Ordu Milletvekili Cemal Enginyurt, Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi Genel Lider Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, Saadet Partisi Konya Milletvekili Abdülkadir Karaduman tarafından hazırlanan ‘Kahramanmaraş Merkezli Zelzelelerin Yol Açtığı Ziyanların Giderilmesi ile Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Ait Kanun Teklifi’ bugün TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Teklifin münasebetinde şu değerlendirmelere yer verildi:
“YETERSİZ VE EKSİK DÜZENLEMELERLE YARALARIN SARILMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR: Zelzelenin maliyetinin 100-150 milyar dolar aralığında olması beklenmektedir. AKP iktidarı, her alanda olduğu üzere, kapsamlı ve kalıcı tahliller getirmek yerine, zelzelede ağır kayıplar yaşayan yurttaşlarımız için günü kurtarmaya dönük ve istismara açık düzenlemeler yapma yoluna gitmiştir. Yetersiz ve eksik düzenlemelerle yaraların sarılması mümkün değildir. Sarsıntı sonrasında devleti yanında görememekten yakınan vatandaşlarımızın hayatlarını kolaylaştırıcı düzenlemeler yapılması yerinde olacaktır.
TÜRKİYE’Yİ ZELZELEYE SAĞLAM HALE GETİRME HEDEFLİ DÜZENLEMELER ÖNERİLMEKTEDİR: Yaşanan sarsıntının akabinde, ekonomik yaşama ait birtakım tedbirlerin alınması emeliyle bu kanun teklifi hazırlanmıştır. Bu kapsamlı teklif, Millet İttifakı’nın 30 Ocak 2023 tarihinde açıklanan ‘Ortak Siyasetler Mutabakat Metni’ndeki vaatlerinin ve taşıdığı ortak ruhun ışığında, yaşadığımız zelzele felaketinden çıkış için yeni, uzun vadeli, kapsamlı ve somut tahliller sunmaktadır. Mutabakat metnimizde yer alan prensiplerin ve vaatlerin ötesinde, kamuda yeni harcama tedbirlerini getirmektedir. Teklifle; Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin yaralarını sarmak ve bölgeyi daha güçlü bir biçimde ayağa kaldırmak, zelzele riski yüksek bölgelerimiz ve vilayetlerimiz başta olmak üzere tüm Türkiye’yi sarsıntıya sağlam hale getirme hedefli düzenlemeler önerilmektedir.
VATANDAŞLARIMIZI MALİ AÇIDAN TELAŞ DUYMAYACAKLARI BİR GEÇİŞ SÜRECİYLE RAHATLATABİLECEKTİR: Teklifimiz, vatandaşlarımızı mali açıdan tasa duymayacakları bir geçiş süreciyle gelir, üretim, toplumsal haklar, yatırım, istihdam, vergi, fatura, kira yardımı, güçlendirme dayanağı, mülk ve araç edinme konusunda rahatlatabilecektir. Bölgedeki haksız fiyat uygulamalarının önüne geçmek için cezai yaptırımları ağırlaştıracak, tarım ve hayvancılıktaki kayıpları gidermek, bölgedeki yatırımları sürdürmek ve bölgeyi ‘çekim merkezi’ haline getirmek, istihdamı artırmak ve göçü engellemek için yeni bir güçlü dayanak paketi içermektedir. Depremzede ailelerimizin temel gereksinimlerinin problemsizce karşılanması için bakanlıklara verilecek yeni vazifelerin yanı sıra, çocukların ve gençlerimizin eğitim ömründen kopmaması için yükseköğrenim seviyesi dâhil olmak üzere yeni bir takviye sağlamaktadır. Teklif, zelzele bölgesindeki tarihi ve kültürel varlıkların korunması için sit alanlarına özel düzenlemeler getirmekte, tarihi mirasın korunması ismine yeni mali dayanaklar içermektedir. Teklif, sarsıntı nedeniyle yapılan ihalelerin şeffaf bir formda gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik düzenlemeler içermektedir.
İLLER BANKASI’NIN SERMAYESİNİN, TAMAMI HAZİNE’DEN KARŞILANACAK HALDE ARTIRILMASI TEKLİF EDİLMEKTEDİR: Sarsıntı, bölgedeki kentlerimizin altyapısına da değerli ölçüde ziyan vermiştir. Bölgedeki belediyelerin yeni altyapı yatırımlarını yapması gerekmektedir. Büyükşehirlerin bütçeden aldıkları hissenin büyük bir kısmı, o büyükşehirden tahsil edilen vergilere bağlı bulunmaktadır. Sarsıntının bu vilayetlerimizdeki vergi geliri tahsilatını da olumsuz etkilemesi kaçınılmazdır. Bölgedeki birtakım büyükşehir belediyelerinin bu yılki bütçe hisselerinin, enflasyona karşın 2022 yılındaki hissesinin altında kalması mümkündür. Bu azalmayı önlemek için teklifte, zelzele bölgesiyle sonlu olarak büyükşehir belediyelerinin vergi gelirleri tahsilatından aldığı hissenin, enflasyonun yüzde 50 seviyesinde gerçekleşebileceği de göz önüne alınarak, evvelki yılın yüzde 150’sinden daha az olamayacağına ait bir düzenlemeye yer verilmektedir. Bölgedeki belediyelerin yapacakları altyapı projeleri için kredi taleplerinin artacağı göz önüne alarak, Vilayetler Bankası’nın sermayesinin, tamamı Hazine’den karşılanacak formda artırılması teklif edilmektedir.”
Teklifteki düzenlemelerden kimileri şöyle:
“Depremde konutu yıkılan ya da ağır ve orta hasar gören vatandaşların tek konutu bedelsiz olarak devlet tarafından yapılacak. Hak sahiplerinden, tek konut için kalıcı konut tesliminde rastgele bir bedel talep edilmeyecek, vatandaşlar tek konut için borçlandırılmayacak. Konut sahiplerine kalıcı konutları yapılıncaya kadar, kiracılara da iki yıl müddetle kira yardımı yapılacak.
Kiracısı olduğu konut ve/veya iş yeri yıkık, acil yıkılacak, ağır hasarlı durumda bulunanlara, borçlandırılarak konut ve/veya iş yeri verilebilir.
Depremden etkilenen bölgede, kırsal yerlerde ve köylerde yıkık, acil yıkılacak, ağır yahut orta hasarlı konut ve ahır sahibi afetzedelere konut, ahır ve ağılları bedelsiz olarak teslim edilecek. Çiftçilere muhakkak bir mühlet, mazot da dahil ziraî girdi takviyesi verilecek. Çiftçilerin Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan ziraî kredi borçları ise silinecek. Tarım toprağı zelzelede kullanılamaz hale gelenlere bedelsiz tarım toprağı verilecek.
Depremde konutu yıkılan, acil yıkılacak, ağır yahut orta hasarlı binalarda oturan konut sahiplerinden yeni imar planlarında gösterilen alanlarda müstakil konut inşa ettirmek isteyenlere arsa tahsisi yapılacak.
Güçlendirilebileceği teknik olarak tespit edilen yapılar için hak sahiplerine uygun şartlı ve uzun vadeli finansman dayanağı sağlanacak.
Konutu, iş yeri yıkılan, acil yıkılacak, ağır yahut orta hasarlı hale gelen abonelerin 6 Şubat’a kadarki periyoda ait tahakkuk etmiş lakin tahsil edilmemiş su borçları Hazine ve Maliye Bakanlığı, taşınabilir ve sabit telefon çizgileri ile internet aboneliklerinden kaynaklanan borçları ise Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bütçelerinden karşılanmak üzere silinecek.
İşini ve gelirini kaybettikleri için ödeme gücü kalmayan depremzede vatandaşların kredi kartı ve tüketici kredisi borçlarının anaparasının bakiyesi ile faizinin 100 bin liraya kadar olan kısmı silinecek.
İkameti sarsıntı bölgesinde olan üniversite öğrencilerine burs ve fiyatsız barınma hakkı verilecek.
Deprem bölgesindeki bebekler için ailelerine, bebeğin bir yaşına kadar mama, süt ve bebek bezi dayanağı verilecek.
Depremde yaralanan yahut sakat kalanlara, muhtaçlık duydukları her türlü protez ve güzelleştirici araçlar bedelsiz sağlanacak.
Deprem bölgesindeki belediyelerin Vilayetler Bankası’na olan borçları terkin edilecek, sarsıntı nedeniyle belediyelerin artacak kredi talebini karşılamak emeliyle Vilayetler Bankası’nın sermayesi 90 milyar liraya çıkarılacak.”