İSTANBUL (İGFA) – Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, siyasi bağımsızlığın lakin iktisadi bağımsızlıkla mümkün olabileceği fikrinden hareketle ülkemizin birinci ulusal bankası olarak kurulan Türkiye İş Bankası’nın, Cumhuriyetin 100. yıldönümü vesilesiyle düzenlediği “Atatürk Vizyonuyla Gelecek Yüzyıla Bakış” başlıklı memleketler arası konferans devam ediyor.
Konferansın ikinci gününde İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, tarihçi-yazar Prof. Dr. İlber Ortaylı ve MIT Dijital İktisat Girişimi’nin Kurucu Ortağı Andrew McAfee birer konuşma yaptı.
Hakan Ortan, “Geleceğin Bankası Olmak” bahisli konuşmasında, İş Bankası’nın öyküsünün, Atatürk’ün “Vatanı kurtaracak ve yükseltecek önlemlerin başında olarak halkın direkt prestij ve itimadından doğup meydana gelen, tam manasıyla çağdaş ve ulusal bir banka kurulması…” yönlendirmesiyle başladığını söyledi. Ortan, Bankanın daha azla daha fazlasını başarmak için kurulan ve her vakit bir bankadan çok daha fazlası olan bir Cumhuriyet kurumu olduğunu vurguladı.
“Gelenek küllere tapınmak değil alevin nesilden jenerasyona aktarılmasıdır”
Bankanın “Kapsayıcı ve iştirakçi bir yaklaşımla sürdürülebilir paha yaratan geleceğin bankası olmak” vizyonuna işaret eden Ortan, “Çok sade, kolay bir tabir üzere duruyor olabilir ancak her sözün büyük bir tartısı olduğunu, her birinin altının başka farklı çizilmesi, vurgulanması ve doldurulması gerektiğini düşünüyorum. ‘Geleceğin bankası’ olup bitilen, ulaşılan bir şey değil. Her gün tekrar kazanmanız, hak etmeniz gereken bir unvandır” diye konuştu.
Türk bankacılık kesiminin gelişimi için geçmişte pek çok öncü hizmeti hayata geçirdiklerini vurgulayan Ortan, “Ancak Gustav Mahler’in de dediği üzere ‘Gelenek küllere tapınmak değil, alevin nesilden jenerasyona aktarılmasıdır’ ” dedi.
“Gelecek nesillerin olmadığı bir yerde geleceğin bankacılığı yapılamaz”
Gelecek nesillerin olmadığı bir yerde geleceğin bankacılığının da yapılamayacağını tabir eden Ortan, kimi işlerin bugünün işi üzere görünse de vakitsiz olduğunu, yararını sonraki kuşakların gördüğünü vurguladı.
Doğaya, beşere, toplumun refahına dair yapılan her şeyin aslında geleceğe bir yatırım olduğunu belirten Ortan, “Bu, bizim vizyonumuzun ayrılmaz bir kesimidir. Cumhuriyet bizlerden ‘fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller’ ister. Kurucumuzun bu türlü bir mefkuresi varken nasıl olur da bir banka olarak kalabilirsiniz? İş Bankası bu ulusal mefkureyi düstur edinmiş, ülkemizin medeniyet ufkunda bir güneş üzere doğması için çalışmış ve çalışmaktadır. Koç Üniversitesi İş Bankası Yapay Zekâ Uygulama ve Araştırma Merkezi, Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi, Yenicami’deki Türkiye İş Bankası Müzesi, Patara, Nysa, Teos, Stratonikeia, Zeugma arkeolojik kazılarına verdiğimiz dayanak, çocuklarımızın daha âlâ eğitim alması için Darüşşafaka ile el ele vermemiz, TEMA ile 81 Vilayette 81 Orman projemiz, satranca, olimpiyatlarla çocuklarımıza verdiğimiz desteğimiz… Tüm bunlar sürdürülebilir bedel yaratmaktan, geleceği inşa etmekten, geleceğin bankası olma vizyonumuzdan ne anladığımızın, ne anlamamız gerektiğinin karşılığıdır. Çocuklarımızın da bizlerle tıpkı havayı soluyarak, tıpkı refahı paylaşarak yaşama hakkını ellerinden almamak için sürdürülebilir paha yaratmaya inanıyoruz.”
“Büyük toplumsal yarar ve büyük dönüşümler istiyorsak büyük iş birlikleri yapmalıyız”
Konuşmasında gerçek iş birliklerin ehemmiyetine de işaret eden Ortan, “Büyük toplumsal yarar ve büyük dönüşümler istiyorsak büyük iş birlikleri yapmak zorundayız. Bilhassa etraf, eğitim, toplumsal adalet, toplum refahının artırılması kelam konusu olduğunda hiçbirimiz tek başımıza gereğince büyük tesir yaratamıyoruz, kesinlikle iş ve güç birliği yapmak zorundayız” dedi.
Hakan Ortan, sanayi periyodunda en değerli iki ögenin emek ve sermaye olduğunun altını çizerek, “Cumhuriyet periyodunda olmayan teknolojik imkânlar bugün artık mevcuttur. Dijital çağda bilgi, yapay zekâ ve toplumsal medya aracılığıyla bilhassa interneti köylere ulaştırabildiğimizde, en ücra köşedeki beşere dokunduğumuzda aracısız irtibatın kolay olduğu bu periyotta ulaşılamayan insan kalmayacağını düşünüyorum. İnsanımız iyiyi, hoşu, doğruyu gördüğünde anlayabilecek olgunluktadır. Kâfi ki güçlerimizi bu emelle birleştirebilelim” diye konuştu.
“İnsansız bir dönüşüm tatsız, yavan ve üstelik mümkün değil”
Teknolojiyi insanın yerine değil yanına konumlandırdıklarını vurgulayan Ortan, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Teknolojiyi insanın yerine konumlandırmayı aklımızdan geçirmedik. Zira bugün yapay zekâ teknolojileri konuşulduğunda en kolay olan teknolojiyi getirip, sayınızı azaltmak ve kurumun verimliliğini artırmaktır. Biz sıkıntı olanı seçtik. Dönüşümü beşerle yapacağımıza inanıyoruz. İnsansız bir dönüşümün tatsız, yavan ve üstelik de mümkün olmadığını düşünüyoruz. Yeni teknolojileri insanlarımızın kabiliyetini artırmak, onların daha süratli, daha kapsamlı, daha düşük maliyetlerle hizmetler almasını sağlamak ve ülke ekonomimiz için sürdürülebilir paha yaratmak için kullanılması gerektiğine inanıyoruz. İnsanlarımıza teknolojiyi, yeniliği kullanmayı, datayla çalışmayı öğreteceğiz, daima gelişeceğiz. Bu dönüşümün Türkiye’de öncüsü olacağız.”
“Atatürk bizlere ‘yurttaşlarım, efendiler, ey Türk gençliği’ diyerek yaptığı konuşmalarda gösterdi ki ne ülkemizin büyüklüğü ne coğrafyası ne iklimi ne doğal kaynakları; en kıymetli varlığımız, en büyük gücümüz her vakit insan kaynağımızdır” diyen Ortan, şöyle devam etti: “Biz süratli öğrenen, süratli adapte olabilen, ufku açık bir halkız. Denemeyi, yanlışlarımızı düzeltmeyi, bildiklerimizi paylaşmayı biliriz. Atatürk inkılaplarını başarmış bir halkız. Bugün Anadolu’nun köy pazarlarında bile kredi kartıyla alış veriş yapılıyorsa, ustalara cepten EFT ile ödeme yapılıyorsa, 90 yaşındaki annemiz, babamız, teyzemiz, amcamız akıllı telefon kullanabiliyorsa inanıyorum ki ikinci yüz yılımızda Atatürk’ün yapmak istediklerini başarabileceğiz.”
İlber Ortaylı: “Sağlıklı doğum siyaseti, eğitimin güzelleştirilmesi, yetişmiş elemanı tutmak önemli”
Prof. Dr. İlber Ortaylı “Cumhuriyetin Birinci Yüzyılı” başlıklı konuşmasında, Cumhuriyetin kurucularının askeri alanda çok ehil olmakla birlikte 1. Dünya Savaşı öncesinde savaşa girmeye karşı olan ve Anadolu’ya geçen takımlardan oluştuğunu; Türklerin batılılaşmasının savaş odaklı gerçekleştiğini ve bu yüzden savaşlarda muvaffakiyet için muhtaçlık duyulan mühendislik, tıp, finans üzere alanlarda geliştiğini söyledi. Ortaylı, Cumhuriyet öncesinde de eğitim alanında kıymetli adımlar atıldığını, bayanların toplumsal hayatta ve eğitimde yer almaya başladığını, bayan aydınların ortaya çıktığını lakin genel olarak bayan ve erkeklerin bir ortaya geldiği ortamların oluşmadığını anlattı.
Türk kurmaylarının hem dünya bilgisi hem dünya görüşüyle çok yeterli yetişmiş olduğuna dikkat çeken Ortaylı, şöyle konuştu: “Bu bir meşruti monarşi devriydi. O devirde cumhuriyetçiler var idiyse de bunu açıklamazdı. Sırf biri, daha İstiklal Savaşı’nda Ankara yolunda açıkladı. Mustafa Kemal Atatürk, daha kongreler periyodunda Ankara’dan davet aldığında oradaki ışığı gördü ve ‘şekl-i yönetimimiz Cumhuriyet’ olacak diye Mazhar Müfit Bey’e söyledi. Bu fikri yapı da imparatorluğun eğitiminden geliyordu. İmparatorluğun dış dünyaya açıldığı ölçüde bu fikirler oluşuyordu ve bu fikri yapının içinde şark ve garp bir ortada bulunuyordu. Bizim Çanakkale’de, Balkan’da, İstiklal Savaşı’nda kaybettiğimiz sayısız yedek subaylar bu iki dünyanın da efendisiydiler. Garbı da müzik da biliyorlardı. Bunu biz 100 sene sonra daha yeni yeni yerine koymaya başladık.”
Cumhuriyetin bu miras üzerine kurulduğunu fakat evvelki devirden demokrasiye olan eğilimiyle ayrıştığını söyleyen Ortaylı, “Türkiye yasal olmaya çalışıyor. İttihatçılar üzere değil. Bir demokratik itilim var. Türkiye meşruiyet asıllarına uymak zorundadır, herkesin kendine nazaran iş yaptığı bir memleket olamaz. Bu yasal yapı temeldir. Darbeler olsa da darbeciler gelip 1,5 sene sonra gider” diye konuştu.
Cumhuriyetin tıp, mühendislik, askeriye alanlarında başarılı olduğunu lakin yetişmiş insan kaynağını muhafaza, entelektüel sınıflara hürmet etme konusunda ve kültürel alanda eksik kaldığını tabir eden Ortaylı, önümüzdeki periyotta yapılması gerekenlere ait olarak da şunları söyledi: “İlk olarak sağlıklı bir doğum siyaseti sürdürülmesi gerekir. İkincisi, eğitimin kesin surette uygunlaştırılması, eğitime ayrılan bütçe ve imkânların artırılması ve bunun fırsat eşitliğini sağlayacak halde gerçekleştirilmesine muhtaçlık var. Üçüncüsü, kimilerinin demilitarizasyon başı yanlıştır. Askeri eğitimi budayamazsınız. Maalesef bulunduğumuz yer buna müsait değildir. Son olarak endüstrileşmede eleman yetiştirilmesi ve yetişmiş elemanı tutmamız mühimdir.”
McAfee: “Aynı gelgit bütün tekneleri yükseltmiyor, süperstar şirketler ayrışıyor”
MIT Dijital İktisat Girişimi’nin Kurucu Ortağı Andrew McAfee ise günümüzde artık finanstan otomotive, perakendeden besine tüm kesimlerde şirketlerin kendilerini teknoloji şirketi olarak tanımladığını belirterek, dijital çağda teknoloji şirketi olarak başarılı olmanın sadece bu alanda çok para harcamakla temaslı olmadığını söyledi. ABD’de şirketlerin toplam yatırımları içinde başka tüm alanlara yapılan yatırım 21. yüzyılın başında dijitale yapılan yatırımın iki katı iken durumun bugün tam bilakis döndüğünü tabir eden McAfee, “Bu değişim duracak üzere görünmüyor. Dijitale açlığımız her yıl artıyor. Lakin yatırım dijitale yöneldikçe bunun rekabette ve büyümedeki tesiri birebir formda görünmüyor. Süperstarlar kar manasında da pazar hissesi manasında da ayrışıyor. Öteki bir deyişle tıpkı gelgit bütün tekneleri yükseltmiyor. Süperstarlar ayrışırken, şirketlerin çoğunluğu geride kalıyor” diye konuştu.
Andrew McAfee, süperstar olarak tanımladığı şirketlere yeni bir isimlendirme yapma muhtaçlığı hissettiğini belirterek, “Bunları geek (teknoloji inekleri) olarak isimlendirebiliriz. Evvelden bu bir hakaretti ancak artık sözün manası dönüştü. Bunlar, çok güç sorulara karşılık bulmaya odaklanırken; tuhaf görünen, yeni tahlilleri kucaklayan kişiler” dedi. 21. yüzyıl başında ABD’nin önde gelen geek’lerini bir ortaya getiren bir haftasonu buluşmasında, bugün çevik çalışma olarak bilinen formülün geliştirildiğini ve çok kıymetli bir dönüşüm yarattığını söyleyen McAfee, bugün bu yolu benimsemeyen şirketlerin tüketiciyi etkileyemedikleri için silinmek zorunda kalacaklarını anlattı.
“Çağdaş Türkiye de bir geek tarafından kuruldu”
Tüm ülke ve tüm kesimlerin geeklerin yarattığı güç dalgasına maruz kalacağını, başarılı olup olmamalarının bu dalgaya ahenk sağlama yeteneklerine bağlı olacağını söz eden McAfee, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Türkiye konusunda çok optimistim. Buraya gelmeden evvel çağdaş Türkiye tarihi hakkında araştırma yaptım. Gördüm ki çağdaş Türkiye de bir geek tarafından kurulmuş. İnanılmaz bir itki, inanılmaz bir azim görüyorum. Atatürk, girmek üzere olduğu yüzyıl için Türkiye’yi güncellemiş ve inanılmaz şeyler yapmış. O denli bir mirasın üzerinde oturuyorsunuz ki ülkenizin daha çağdaş versiyonlarını kurmak için kâfi güce sahipsiniz. Artık 21. yüzyıldayız ve önünüzde inanılmaz fırsatlar var.”