Susam Sokağı yayından kalkabilir: Efsanevi çocuk programı nasıl hayatta kalmaya çalışıyor?

Ancak HBO daha çok yetişkinlere hitap eden bir kanal olduğu ve çocuk programlarının o kadar talep görmediği gerekçesiyle bu ay Susam Sokağı ile mutabakatını bitirme kararı aldı.

Bu da Susam Sokağı’nın geleceğini belirsizliğe soktu.

Peki Susam Sokağı nasıl hayatta kalmaya çalışıyor?

Türkiye’de mahalle kültürünü öğreten bir anlayış vardı

Türkiye’de Susam Sokağı 1989 yılında Türkiye’deki çocuklara uyarlanarak iki dönem TRT’de yayınlanmıştı.

Orijinali Amerikan olan skeçlerin bazılarının Türkçe’ye uyarlanmasının yanı sıra Susam Sokağı seti yaratılarak Türkiye’ye has içerik de çekildi.

Minik Kuş, Kırpık, Açıkgöz üzere kukla karakterlerin yanı sıra Tahsin Usta, Zehra Teyze, Nihat Amca ve Hakan Abi üzere mahalleliler de çocuklara arkadaşlık, yardımlaşma ve birliktelik üzere kavramları öğretiyorlardı.

Çocuk gelişim uzmanı ve oyun terapisti Özge Selçuk Bozkurt, Susam Sokağı’ndaki karakterlerin çocukların farklılıkları kabul etmesini, diğerlerinin hislerini anlamasını ve kendilerini söz etmelerini sağladığını lisana getiriyor.

Selçuk Bozkurt, programın Türkiye’deki muvaffakiyetini ise mahallî kültüre mahsus öğelere yer vererek çocukların daha çok bağ kurmasına bağlıyor.

Güven Hokna, Köksal Engür, Aslı Öyken Taylan, Altan Erkekli, Alp Öyken, Atilla Şendil, Işıl Poyraz ve Tarık Ünlüoğlu üzere tecrübeli oyuncular o periyot ya sesleri ya da karakterleriyle Susam Sokağı’na katkı sunmuşlardı.

Susam Sokağı’nın Türkiye imalcisi ve o periyotlar TRT’de yöneticilik vazifelerinde bulunan Tekin Özertem, bundan yedi yıl evvel bir programa yaptığı açıklamada programın “yeteri kadar ulusal bulunmadığı için kaldırılması buyruğunun geldiğini” söylemişti.

ABD’nin en uzun süren çocuk programı

Türkiye’deki ismiyle Susam Sokağı, özgünü Sesame Street olan programın Türkiye’deki macerası kısa sürse de ABD’de 1969 yılından beri yayınlanıyor.

Washington Post gazetesinin bu ay yayımladığı bir makaleye nazaran tek bir skecin yayımlanması süreci bile haftalarca sürebiliyor.

Bu sürecin içinde akademik araştırma, senaryonun yazılması, yazılan kıssanın çocuklar üzerinde test edilmesi ve daha sonra stüdyoda çekilmesi kademeleri yer alıyor.

Bu da programın maliyetli bir hale gelmesine yol açıyor.

Pandemiden beri daha çok çocukların his dünyası ve ruh sıhhati üzerine odaklanan Susam Sokağı, kuklalar üzerinden yalnızca akademik hünerlerin değil, hayata dair öbür derslerin de öğretilmesini hedefliyor.

Elmo’nun sorusu çığ tesiri yarattı

Bu yılın başında Susam Sokağı’nın en bilinen karakterlerinden Elmo, toplumsal medya hesapları üzerinden takipçilerine nasıl olduğunu sormuştu.

Elmo’nun bu gönderisine ABD Başkanı Joe Biden’dan Birleşmiş Milletler’e binlerce kişi ve kurum sıkıntılarını paylaşarak cevap verdi.

Çocuk gelişim uzmanı Özge Selçuk Bozkurt, “Çocuklar, kendi hislerini tanımak ve isimlendirmekte rehberliğe muhtaçlık duymaktadırlar” diyor.

O yüzden Selçuk Bozkurt’a nazaran Elmo’nun toplumsal medyada insanlara nasıl olduklarını sorması, çocuklara bu hisleri söz etme fırsatı sunuyor ve çocukları daha sağlıklı bir biçimde duygusal farkındalık geliştirmeye teşvik ediyor.

Bu da çocukların duygusal zekâlarını erken yaşta geliştirmelerine yardımcı oluyor.

Çocukların hislerini fark etmesi ve isimlendirmesi

Bu gönderinin yarattığı fevkalâde dalganın da tesiriyle programın imalcileri gelecek dönem çocukların ruh sıhhatine daha çok odaklanmayı hedefliyor.

Susam Sokağı’nın bir vakitler maksadı daha çok alfabe ve sayı üzere bilgileri öğretmek üzerineydi, fakat son yıllarda daha çok çocukların duygusal gelişimine yöneldi.

Çocuk psikoloğu Dr. Rosemarie Truglio, 1997 yılından beri Susam Sokağı’nda çalışan uzmanlardan.

Truglio, şimdiki akademik çalışmalara paralel olarak çocuklara ve çocukların bakımını üstlenenlere dayanak vermeyi hedeflediklerini söylüyor.

Program, ailelere de çocuklarının davranışlarında ortaya çıkabilecek değişiklikleri görerek çocuklarının ruh sıhhati ile sıkıntıları fark etmelerini sağlamayı amaçlıyor.

Çocukların kızgın, üzgün, keyifli, kıskanç, hayal kırıklığına uğramış üzere çeşitli hisleri saptaması, fark etmesi, isimlendirmesi ve bunun üzerine konuşması bu açıdan çok önemli.

Öfkelendiğinde nefes alma tekniği

Truglio, yeni dönemin senaryolarının, karakterlerin kuvvetli bir biçimde hissettiği hislerini ve bağlarını yönetmesi üzerine olacağını söylüyor.

Mesela Edi ve Büdü’nün tartıştığı bir skeçte bir aslan kukla, bu karakterlere öfkelendikleri vakit derin derin nefes almaları gerektiğini öğretecek.

Çocuk gelişim uzmanı Özge Selçuk Bozkurt’a nazaran çocuklar için duygusal meseleler ve ruh sıhhatine dair açık bir irtibat kanalı oluşturulması, yalnız hissetmelerini engelliyor ve zorlayıcı duygusal durumlarla başa çıkmalarını kolaylaştırıyor.

Selçuk Bozkurt, “Çocuklara hislerinin süreksiz olduğunu ve herkesin vakit zaman zorlayıcı hisler hissettiğini anlatmak yararlı olabilir” saptamasında bulunuyor.

İzleyen çocuklar lisede daha başarılı

2 ve 5 yaş ortasındaki çocuklara yayın yapan Susam Sokağı, çocukların değişen gereksinimlerine yıllar içinde cevap vererek kendini dönüştürmeye çalışıyor.

Susam Sokağı’nın karakterleri ve kuklaları, yıllardır öğrettikleriyle çok sayıda jenerasyondan çocuğun büyümesine katkı sağladı.

1990’lı yılların başında yapılan uzun periyodik araştırmalara nazaran okul öncesi devirde Susam Sokağı izleyen çocukların lisede çok daha düzgün bir performans gösterdiği ortaya çıkmıştı.

Şu an şimdi nerede yayınlanacağı belirli olmasa da programa emek verenler bir diğer kanal bulacaklarını umut ediyor.

Sağlık çalışanı Dr. Cambria Nwosu da toplumsal medyada yaptığı paylaşımla programın mirasını şu formda söz ediyor:

“Susam Sokağı ile büyümüş bir anne olarak bu karar beni nitekim hayal kırıklığına uğrattı. Susam Sokağı yalnızca bir program değil, çocuklara nezaket, çeşitlilik ve dayanıklılık ile ilgili erken eğitim sunan bir can damarı.”