İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Rektör Yardımcısı Mustafa Kumral, TBMM Zelzele Araştırma Kurulu’na bilgi verdi. Kumral, “Yıkılan binaların birçoklarının demirleri Türk üretimi değil. Hatta yanlarında İskenderun Demir Çelik Fabrikası olmasına karşın birçok insan ucuz olduğu için Suriye demirini kullanmışlar. Suriye demirinin dayanıklılığı bizim ülkemizin yaptığı demirlerinin yarısı kadar değil. Sonuçları ortada” dedi.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Rektör Yardımcısı Mustafa Kumral, Hatay’da yıkılan binaların birçoklarının demirlerinin Türk imali olmadığını, ucuzluğu nedeniyle Suriye’den getirildiğini ve dayanıklılığının Türk imali demirlerden az olduğunu söyledi.
Kahramanmaraş Merkezli Sarsıntıların Sonuçlarının Bütün Taraflarıyla Araştırılması, Sarsıntıya Dirençli Yapı Stokunun Oluşturulması ve Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Aktifliğinin Artırılması İçin Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Hedefiyle Kurulan Meclis Araştırma Kurulu, AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Veysel Eroğlu başkanlığında toplandı.
Toplantıda, Yapı Kontrol ve Sarsıntı Mühendisliği Derneği, Yükseköğretim Konseyi, Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü temsilcilerinin yanı sıra üniversitelerden akademisyenler sunum yaptı.
Yapı Kontrol ve Sarsıntı Mühendisliği Derneği Lideri Nazmi Şahin, yapı kontrol sistemin 1999 zelzelesinden sonra hayata geçtiğini ve bu vakte kadar sistemin 5 sarsıntı gördüğünü anlattı. Van, Elazığ, Malatya ve İzmir sarsıntılarında yapı kontrollü binaların yıkılmadığını belirten Şahin, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde ise yapı kontrollü 151 bin binadan yaklaşık 290’ının yıkıldığını kaydetti. Şahin, yıkılan binaların yüzde 85’nin de ikinci sarsıntıda yıkıldığını aktardı.
2007 yılında çıkan bir kanunla şantiye şefinin 30 bin metrekareye kadar 5 inşaata bakabildiğine dikkati çeken Şahin, kanunun çıktığı devirde inşaat mühendisi sayısının 57 bin olduğuna, 2023 yılında ise bu sayının 150 binlere yaklaştığına işaret etti. Şahin, “Şantiye şefi çok değerli. Şantiye şefi alanda olmazsa o kalıpçı başına takılan soruyu kime soracak? Başına nazaran yapacak. Bizim talebimiz birinci derece zelzele bölgesinde olan tüm şantiyelerimizde bin 500 metrekare üzerinde tek şantiye şefi olsun. Tek şantiye şefi olsun, yalnızca orayla ilgilensin. Mesai saatine kadar orada dursun.” görüşünü lisana getirdi.
“DEPREM DAYANAK VİLAYETLERİNİN DIŞINDA HİÇBİR VİLAYETİMİZDE EĞİTİM ÖĞRETİME PÜRÜZ BİR ŞEY YOK”
Gençlik ve Spor Bakanlığı Kredi ve Yurtlar (KYK) Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Özgül, zelzele bölgesinde 76 yurt olduğunu, bu yurtlardan yalnızca 6’sında hasar oluştuğunu, yıkılan yurt ise bulunmadığını söyledi. Özgül, hasar alan 6 yurtla ilgili de çalışmalara başladıklarını bildirdi.
Şu anda yurtlarda 144 bin 847 depremzede vatandaşın konuk olarak kaldığını söyleyen Özgül, sarsıntı bölgesine takviye için 11 ilin belirlendiğini belirtti. Özgül, “Destek vilayetler çevrimiçi eğitime devam ediyor. Başka vilayetlerimiz yüz yüze eğitime geçmiş olup yurtların tamamı öğrencilerimizin kullanımına hazır. Zelzele takviye vilayetlerinin dışında hiçbir vilayetimizde eğitim öğretime mani bir şey yok.” dedi. Yurtlarda kalan depremzede öğrencilere yönelik kurs açtıklarını lisana getiren Özgül, kursların devam ettiğini bildirdi.
“ŞU ANDA YERALTI SULARI KİRLENMİŞ DURUMDA”
Dokuz Eylül Üniversitesi Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, yapı kontrol düzeneğinin tekrar gözden geçirilmesinin, yapı stoğuyla ilgili çalışmaların da bir an evvel tamamlanmasının değerli olduğunu vurguladı. Sözbilir, orta eleman olarak isimlendirilen inşaat emekçilerine de aşikâr bir kalitede eğitim verilmesi gerektiğini söz etti.
Depremden sonra birçok yeraltı suyunun yolunun değiştiğini gördüklerini anlatan Sözbilir, birçok yerde de suların kirlendiğini kaydetti. Hatay örneğini veren Sözbilir, “Bölgede çok pak sular da var ancak yüksek kesitlerde. Alt kesitlere hakikat yeraltı sularının büyük bir kısmı kirlenmiş durumda. Katı atıklar nedeniyle, yıkılan binaların varlığı nedeniyle, tabiatın kendisinin yarattığı sorunlar nedeniyle şu anda yer altı suları kirlenmiş durumda.” dedi.
2020 yılında İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun kendilerinden fay sakınımıyla ilgili çalışma yapmalarını istediğini aktaran Sözbilir, “Zayıf insan var şişman insan var. Birebir insan üzere her fayın bir genişliği var. Fayın genişliğinden itibaren etrafına 20’şer metre koyduğunuzda fayla ilgili sorunu çözüyorsunuz. Şu anda 500 metre, Bakan Bey’e de ‘çok fazla’ diye söyledim ancak o yeterlice inançta kalmak istedi. Şu anda kalıcı konut olarak belirlenen yerlerin hepsi en az 500 metre faydan uzakta” diye konuştu.
Sözbilir, Pazarcık ve Amanos segmenti üzerinde hendek açarak çalışma yaptıklarını ve onların 7,4’lük bir zelzele oluşturacağını Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığına (AFAD) söylediklerini belirtti. AFAD’ın da Kahramanmaraş’ta 7,4’lük bir sarsıntı olacağından yola çıkarak tatbikat yaptığını kaydeden Sözbilir, “Normalde biz zelzeleye hazırdık lakin bu gerçekleşmedi. İki fayın yanında 5 fay daha kırıldı, toplam 7 fay. Biz ülke olarak o faylara nazaran hazırlanmadık. O 5 fayı neden devlete sunamadık? Zira onları daha çalışmamıştık. Oralara da hendek açıp bakabilseydik, o fayların 500 yıldır kırılmadığını görecektik. Dolayasıyla devlete ‘7 fay birlikte kırılacak buna nazaran kendinizi ayarlayın’ diyecektik.” kelamlarını sarf etti.
TÜRKİYE YER BİLİMLERİ ARAŞTIRMA KURUMU ÖNERİSİ
İTÜ Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Türkiye Zelzele Tehlike Haritasını eleştirdi. Yaltırak, “Türkiye’nin en büyük tehlikesi, zelzele tehlike haritası.” dedi. Yaltırak, sarsıntı haritasının değişmesi gerektiğini, mevcut harita ile devam edilmesi halinde zelzelenin tekrar kentleri vuracağını lisana getirdi. Yaltırak, “Her fayın kendine has bir ömrü var. Hiçbir fay birbirinin birebiri değil. Her birinin geometrisi, uzunluğu farklı. Bunlar birer birey. Bunlar, bir havuzun içerisinde toplama yapabileceğimiz şeyler değil.” değerlendirmesinde bulundu.
Yaltırak, Türkiye’nin içinde ve dışında toplanmış yaklaşık 30 bin kilometre data olduğunu, büyük bir data setiyle Marmara’nın gerçek fay haritasını yaptıklarını kaydetti.
Yaltırak, Türkiye’de yer bilimleri araştırma kurumu kurulması gerektiğini vurgulayarak, “Bu üst kuruluşun da altında bölgesel uzmanlaşmış, bir faya, bir bölgeye ömrünü adamış insanlara muhtaçlığımız var.” tabirlerini kullandı.
“YETKİN MÜHENDİSLİĞİN GELMESİ GEREKİYOR”
İstanbul Teknik Üniversitesi Rektör Yardımcısı Mustafa Kumral, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin Adıyaman, Hatay ve Gaziantep vilayetlerindeki küçük ölçekli organize sanayi bölgelerine tesirlerini anlattı.
Bölgede yıkılan binaların birçoklarının 2000 yılı öncesi olduğunu belirten Kumral, yıkımların sebebinin ise yerden ve kullanılan materyallerden kaynaklı olduğunu vurguladı. Hatay’da bölgede vatandaşlarla konuştuklarını, halkın kendilerine kullanılan demirlerin Suriye’den getirildiğini söylediğini aktaran Kumral, “Yıkılan binaların birçoklarının demirleri Türk imali değil. Hatta yanlarında İskenderun Demir Çelik Fabrikası olmasına karşın birçok insan ucuz olduğu için Suriye demirini kullanmışlar. Suriye demirinin dayanıklılığı bizim ülkemizin yaptığı demirlerinin yarısı kadar değil. Sonuçları ortada.” dedi.
Türkiye’de artık uzman inşaat, jeoloji, jeofizik mühendisliği kavramlarının yerleşmesi gerektiğini söyleyen Kumral, “Bu arkadaşların en az 4 sene bir proje ofisinde ya da bir kurumda çalışmalarının yararlı olabileceği ondan sonra imza atmaları kanaatine sahibim. Ehil mühendisliğin gelmesi gerekiyor.” formunda konuştu.
Komisyon Lideri Veysel Eroğlu da Türkiye’de canlı fay çizgileri çalışması yapılması gerektiğine işaret ederek, “Diri fay sınırların çalışılmasıyla ilgili seferberlik yapılması koşul.” dedi.
Eroğlu, kimi akademisyenlerin, alanı olmamasına karşın zelzeleyle ilgili açıklamalarda bulunduğunu, bunun kabul edilemez olduğunu kaydetti. İstanbul’un birtakım yerlerinin tabanın makus, birtakım yerlerin yerinin ise Türkiye’nin en sağlam yerlerinden olduğunu belirten Eroğlu, “Bir profesör kalkıyor ‘İstanbul’u terk edin, 500 kilometre uzağa gidin’ derse ben buna isyan ederim. Bunun yaptırımı yok mu? Olağanüstü yanlış, insanları huzursuz eden bir durum. Bu ne biçim bilim adamı. Çıkıyor ahkam kesiyor. Bilmiyorsun işte cahilsin. Çoluk çocuk dehşet içinde.” sözlerini kullandı.
Odatv.com