Bakan Bolat’ın açıklamaları şöyle:
Sözlerime başlarken 2 gün evvel şehit düşen Mustafa Tatlı isimli Mehmetçiğimize Allah’tan rahmet, yakınlarına da sabır diliyorum.
Milli Mücadele’nin sembol kentlerinin başında gelen, istiklal madalyası sahibi bu kahraman kentimizin evlatları, vatanları için dün olduğu üzere bugün de canlarını feda ediyorlar. Bu üzücü haberin yanı sıra, aldığımız sevindirici bir haberi de burada paylaşmak isterim.
İsveç’in Lund kentinde 52 ülkeden 189 öğrencinin iştirakiyle düzenlenen 3. Avrupa Kızlar Bilgisayar Olimpiyatı’nda, Kahramanmaraş’ta sarsıntı felaketini yaşamasına karşın madalyanın sahibi olan Duru Özer’i buradan tebrik ediyor, muvaffakiyetinin tüm gençlerimize örnek olmasını temenni ediyorum.
6 Şubat’ta gerisi gerisine yaşadığımız zelzele felaketleri sebebiyle milletimize ve sizlere bir defa daha geçmiş olsun diyor, sarsıntıda kaybettiğimiz vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, sizlere de baş sıhhati diliyorum.
Asrın felaketi sonrası Hükümetimiz; sarsıntının birinci anlarından itibaren arama-kurtarma ve acil barınma çalışmaları başta olmak üzere tüm imkanlarını zelzele bölgesine seferber etmiş, birebir vakitte kentlerimizin tekrar ayağa kaldırılması ismine enkaz kaldırma ve kalıcı konutların inşasına yönelik çalışmaları vakit kaybetmeden başlatmıştır.
Bu kapsamda, 3 hafta üzere kısa bir mühlet içerisinde kalıcı konutlarla ilgili somut adımlar atılarak, şimdiye kadar 180 bin civarında konut ve köy konutunun inşa süreci başlatılmış olup çalışmalar son süratiyle devam etmektedir. Bir yıl içinde 318 bin kalıcı konutun teslim edilmesi planlanmıştır.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız idaresinde ve uyumunda yapılmakta olan konut projesinin yanında, tekrar adıgeçen Bakanlığımız, kendi konut yahut işyerini yerinde inşa edecek afetzedelerimize Yerinde Dönüşüm Projesi kapsamında faizsiz kredi imkânı sunmaktadır. Vatandaşlarımızın bu projeye 100 bini aşan müracaatla hayli yüksek bir ilgi gösterdiğini memnuniyetle söz etmek istiyorum.
(Konutlar için 500 bin TL hibe + 500 bin ile 800 bin TL ortasında faizsiz kredi verilmesi, iş yerleri için 250 bin TL hibe + 250 bin ile 500 bin TL faizsiz kredi verilmesi kararlaştırılmıştır. Krediler 2 yıl ödemesiz, toplamda 10 yıl vadeli ve faizsiz olarak verilecektir.)
Yeniden inşa çalışmalarımızda önceliğimiz, yıkıma uğrayan kent merkezlerinin, tarihi dokuya uygun, sürdürülebilir ve etrafa hassas yapılarla tekrar ayağa kaldırılmasıdır.
DEPREM FELAKETİNİN ÜLKEMİZ İKTİSADI ÜZERİNDEKİ TESİRİ
Asrın felaketinin acılarını ve kayıplarımızın tasasını birinci günkü üzere kalbimizde taşıyoruz. 13,5 milyon insanımızı direkt etkileyen, yaklaşık 51 bin insanımızı kaybettiğimiz sarsıntı felaketinde, kentlerimiz de büyük bir yıkımla karşı karşıya kaldı.
Bu kapsamda, yarım milyondan fazla binanın yanı sıra; ulaşım, irtibat ve güç alt yapıları kalıcı hasara uğradı.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığımız tarafından yapılan varsayımlarda, zelzelenin ekonomimiz üzerindeki tesirlerinin 100 milyar doları aşacağı (yaklaşık 2 trilyon TL; 103,6 milyar ) öngörülürken, kelam konusu sayının 2023 yılı başlangıç bütçe harcamalarının yaklaşık %45’ine tekabül ettiğini görüyoruz.
Başka bir deyişle yaşanan sarsıntı, devletin toplam bütçesinin nerdeyse yarıya yakın bir kısmı kadar büyük bir harcama zorunluluğuna neden olmuştur. Bunu da devlet ve millet olarak el birliğiyle aşacağız.
(Depremin Türkiye iktisadı üzerindeki toplam yükü içerisinde en değerli bileşenini yüzde 54,9 oranıyla konut hasarı oluştururken (1.073,9 milyar TL/56,9 milyar ABD doları), ikinci yüklü hasar kalemi kamu altyapısı ve hizmet binalarındaki yıkımdır (242,5 milyar TL/12,9 milyar ABD doları)
Bu doğrultuda, gerek Hükümetimizin uygulamaya aldığı tasarruf önlemleri gerekse bölgede ekonomiyi tekrar canlandırmaya yönelik atılan adımların yardımıyla sarsıntı felaketinin ekonomimiz üzerinde yarattığı tesirleri kısa müddette atlatacağımıza yürekten inanıyorum.
DEPREM SONRASI BAKANLIĞIMIZCA ATILAN SOMUT ADIMLAR
Deprem nedeniyle ortaya çıkan aksiliklere karşı, bütün kurumlarımızla ve elimizdeki tüm imkanlarla altyapı ve üstyapıyı tesis etmek hedefiyle, var gücümüzle gayret ettiğimizi bir kere daha ifade etmek isterim.
Ticaret Bakanlığı olarak bizler de afet uyum çalışmalarına dayanak vermek, sarsıntıdan etkilenen vilayetlerde gereksinim duyulan her türlü malzemeyi temin etmek ve anılan vilayetlerde ticari hayatı tekrar canlandırmak için sarsıntının birinci gününden bu yana çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
Bu prestijle, sarsıntının çabucak akabinde başlattığımız çalışmalar kapsamında;
Bölgede yerleşik esnaf ve sanatkârlarımızın mali kayıplarının telafisi noktasında; Türkiye Halk Bankası kaynaklarından; %50 Hazine faiz sübvansiyonlu, 250 bin liraya kadar limitli, 12 ayı ödemesiz olmak üzere 60 ay vadeli zelzele takviye kredisi kullandırılmaya başlanmış (Kahramanmaraş vilayetimizde 2.757 esnaf ve sanatkâra kullandırılan sarsıntı dayanak kredisi meblağı 679.337.000 lira olmuştur. Bununla birlikte vilayet genelinde 1 Ocak-30 Haziran 2023 periyodunda 3.843 esnaf ve sanatkâra kullandırılan %50 ve %100 Hazine faiz takviyeli işletme ve yatırım kredilerinin toplam meblağı ise 1 milyar 437 milyon liraya ulaşmıştır),
6 Şubat’ta meydana gelen sarsıntılar nedeniyle işleri yahut işletmesi ziyan gören esnaf ve sanatkarların kredi ödemeleri 6 aylığına faizsiz ertelenmişti. Bu kez, Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay, Malatya, Osmaniye vilayetleri ile Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde sarsıntıdan ziyan gören esnaf ve sanatkarların kredi geri ödemelerine 6 ay daha erteleme getiriyoruz.
TESKOMB (Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği) tarafından, esnaf ve sanatkârlarımızın kooperatiflere olan gecikmiş borçlarına yönelik yapılandırma uygulaması hayata geçirilmiş Esnaf ve sanatkârların meslek kuruluşlarına olan borçları için ödeme kolaylığı sağlanmış ve makul süreçlerinden fiyat alınmaması imkânı getirilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığınca; Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya vilayetleri ile Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki mükellefler için zorlayan sebep hali 30 Kasım 2023’e uzatılmıştır. Böylece beyanname verme müddeti 15 Aralık 2023’e, bu beyannamelere ait ödeme müddeti 29 Aralık 2023’e kadar ötelenmiştir.
Deprem bölgesine yardım materyallerinin ulaştırılmasına yönelik çalışmalar kapsamında ise;
Vatandaşlarımızın e-ticaret sitelerinden satın aldığı yardım materyallerinin AFAD ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı koordinasyonunda deprem bölgelerine ulaştırılması maksadıyla “Deprem Yardımlaşma Seferberliği” başlatılmış (75 e-ticaret ve kargo şirketi iştirak sağlarken, seferberlikte satılan toplam eser sayısı 4 milyon 718 bin adet, satılan eserlerin toplam bedeli ise 397 milyon 337 bin TL olarak gerçekleşmiştir)
Gurbetçi vatandaşlarımız başta olmak üzere, dost ve kardeş ülkelerde toplanan yardım gereçlerinin ülkeye girişi ve AFAD uyumunda zelzele bölgesine ulaştırılması noktasında gümrüklerimiz 7/24 temeline nazaran ve ilgili kurumlarımızla uyum halinde faaliyet göstermiş,
Bölge sanayicisi ve ticaret erbabı için değer arz eden Hizmet binası zelzelede ağır hasar gören Kahramanmaraş Gümrük Müdürlüğü Sanayi Ticaret Odası ve Ticaret Borsası ile yürütülen çalışmalar sonucunda, Ticaret Borsası yerleşkesinde oluşturulan süreksiz tesislerde dün hizmete açılmış,
Deprem bölgesine yardım hedefiyle hür bölgelerden gönderilen mallardan binde 9 oranında Özel Hesap fiyatının alınmaması sağlanmıştır.
Öte yandan, acil barınma gereksinimi ortaya çıkan vatandaşlarımıza,
AFAD tarafından konteyner sağlanması çalışmaları kapsamında; ilgili kurumlar ve üretici firmalar nezdinde uyum sağlanarak tedarik süreci yakından takip edilmiş,
Ayrıca yurt dışından konteyner tedarikini kolaylaştırmak ismine gümrük vergileri bu yılın sonuna kadar kaldırılmış,
Yine afet bölgesinde tekrar inşa faaliyetlerinde gereksinim duyulan kullanılmış iş/inşaat makinelerinin ithalatında birtakım kolaylıklara gidilerek, bu imkanlar yıl sonuna kadar uzatılmıştır.
Diğer taraftan, zelzele bölgesine yardımların ulaştırılması esnasında fırsatçılık yapan gerçek ve hukukî şahıslar için caydırıcı nitelikte önlemleri de vakit kaybetmeksizin hayata geçirdik.
Özellikle acil gereksinim materyallerinde fahiş fiyat artışı yapıldığına ait argümanları incelemeye alarak, ticaret vilayet müdürlüklerimiz aracılığıyla Türkiye genelinde 5.100 işletmeye ve 23.000 esere kontrol gerçekleştirdik.
KÜRESEL İKTİSATTAKİ GELİŞMELER VE BEKLENTİLER
Bakanlığımızca atılan tüm bu adımlarla birlikte zelzeleye ait kararlı çalışmalarımızı göstermek emeliyle iş dünyamızla birlikte iki büyük ve yıkıcı sarsıntının merkez üssü Kahramanmaraş’ta Dış Ticaret Sayılarının açıklanmasına karar verdik.
Bu kapsamda sizlerle yurt içi ve yurt dışı gelişmelerle birlikte Temmuz 2023 periyoduna ilişkin Dış Ticaret bilgilerimize ait değerlendirmelerimizi paylaşmak istiyorum.
Bilindiği üzere, 2023 yılında global üretimde ve dış ticarette epeyce zayıf bir seyir gözlenmektedir. Hakikaten 2023 yılı Ocak-Mayıs devirde global mal ihracat hacmi %0,2 oranında daralmıştır.
Uluslararası Para Fonu (IMF) Global Ekonomik Görünüm Temmuz 2023 güncellemesine nazaran, global büyümenin, 2022 iddiası olan %3,5 düzeyinden 2023 yılında %3,0’a gerilemesi beklenmektedir.
2023 yılı için en değerli ticaret partnerimiz olan Avro Bölgesinin bu sene %0,9 büyüme göstermesi beklenirken, ABD için büyüme beklentisi %1,8 olarak açıklanmıştır.
Küresel ticaret büyümesinin, 2022’deki %5,2 düzeyinden 2023’te %2,0’a gerilemesi, 2024’te ise %3,7 ile tarihi ortalamanın altında kalmaya devam etmesi beklenmektedir. (2000-2019 ortalaması %4,9).
2023 yılı Temmuz ayı PMI (İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi) dataları de global talebin bir süre daha zayıf seyredeceğine işaret etmektedir.
Açıklanan Temmuz ayı öncü PMI göstergeleri Avro bölgesinde 42,7, en büyük ticaret ortağımız Almanya’da 38,8, İngiltere’de 45,3 ve ABD’de 49’la 50 eşik bedelin altında kalmıştır.