ODATV ÖZEL
İnşaat ve otomotiv bölümündeki dalgalanmaları fırsat bilen kimi teşebbüsçüler, vatandaşın konut ve araç sahibi olma hayallerini manipüle ederek ve küçük birikimlerini kullanarak holdingleşiyor, vaatlerse ekseriyetle boş çıkıyor.
Evim sistemleri, bu tertibin en büyük örneği.
İşleyiş şöyle:
Katılımcılar, muhakkak ölçülerde para yatırarak sisteme giriş yapıyor.
Model “faiz ödemeden, kişinin bütçesine nazaran, dilediği yerden istediği gayrimenkulü alabilmesini sağlar” tezi üzerine heyeti.
Aslında, halk ortasında ‘altın günü’ olarak da bilinen, yatırım maksatlı toplanmanın gelişmiş bir versiyonu.
Ev almak isteyen bireyler ortasında (40, 60, 80, 100 yahut 120 kişilik) kümeler oluşturuluyor. Küme üyelerinin ödedikleri taksitlerle her ay bir konut bedeli birikiyor ve Noter huzurunda yapılan ‘kura’ ile sırayla her ay bir üyenin konut bedelinin teslimatı gerçekleşiyor.
Ancak,
Bu şirketler, piyasa şartları karşısında bir stabilite gösteremediği için, kısa mühlet sonra iflasın eşiğine geliyor. Yatırılan paraların, şirketleri holdingleşmesi için kullanılması da süreci hızlandırıyor.
Bu sistemler, iktisatta ‘Ponzi’ olarak isimlendiriliyor.
NEDİR BU PONZİ DÜZENİ
Ponzi Oyunu ya da Ponzi Nizamı (İngilizce: Ponzi Scheme), yüksek kâr getiren bir üretim varmış üzere göstererek yatırımcıları sisteme katmayı amaçlayan ve birinci yatırım yapanlara ödemenin sisteme sonradan katılanların parasıyla yapıldığı bir dolandırıcılık metodudur. Ortada yüksek kâr getiren bir üretim olduğu, bu üretim sayesinde yatırımcılara para ödendiği tez edilir ve bu sayede sisteme yeni yatırımcılar çekmeye çalışılır. Ponzi oyununa iştirakler bittiği vakit, ortada kâr getiren bir üretim olmadığı için yeni yatırım yapanlara ödeme yapılamaz, sistem çöker ve ponzi oyunu sonlanır.
Sistemin Türkiye’de tutmasının nedenlerinden biri de ‘faizsiz kazanç’ ismi altında pazarlanması.
Türkiye’de ‘evim mağdurları’ olarak anılan on binlerce aile var.
EVİM SİSTEMLERİ NEYİ AMAÇLIYOR
Aynı sistemle işleyen İştirak Konutum borsaya açılıyor. Sistem mağduru olan aileler, bilhassa toplumsal medyada kurdukları kümelerle haklarını aramaya devam ederken, idare heyetinin borsaya açılmak istediği haberleri gündeme geldi.
19 Mart 2023 tarihli haberde yer alan sözler şöyle:
“Katılımevim Tasarruf Finansman A.Ş. (KTLEV) halka arz edilecek. Şirket, ek satışlarla birlikte toplam 37,5 milyon lotu halka arz edecek ve halka arz açıklık oranı yüzde 25 olacak.”
Katılımevim Tasarruf Finansman A.Ş. (KTLEV) halka arz tarihi SPK onayının akabinde açıklanacak. KTLEV halka arz süreçlerinin 2023 yılının birinci yarısında tamamlanarak yatırımcılara halka arz tarihinin duyurulması bekleniyor.
Sistemin sağlıklı çalışmıyor olması bir yana sağlamlığı kanıtlanamamışken ve hala on binlerce aile mağdurken, bu türlü bir şirketin borsaya açılması ne kadar mantıklı olur, bilinmez…
Yakın vakitte yaşanan JetPa örneği, bu sorulara tahminen bir nebze karşılık olur.